Kan je improviseren zonder voorbereiding? in eerste instantie lijkt dat misschien een vreemde vraag. Niet zelden hoor ik opmerkingen als: “We hebben niks voorbereid, dus we improviseren wel wat.” Kennelijk is er een diepgewortelde gedachte dat improviseren en voorbereiden met elkaar in tegenspraak zijn. Het is wat mij betreft goed om aan die mythe voorgoed een einde te maken; improvisatie en onvoorbereid zijn, is niet hetzelfde. Niet dus, nooit.
Trump
In de analyses van het verkiezingsdebat in Amerika tussen Clinton en Trump is vaak gesproken over de voorbereiding. Clinton had zich voorbereid, Trump niet. Trump is er bijna trots op dat hij zonder voorbereiding zo’n debat ingaat terwijl Clinton het debat een serieuze zaak vindt waar ze zich op moet prepareren. En juist door haar voorbereiding kon Clinton in het debat de bovenliggende partij zijn.
Inhoud
Bij improviseren weet je niet welke kant de situatie opgaat. Iedere stap is er één en iedere stap lokt de volgende uit. Wie inhoudelijk niet is voorbereid, kan op momenten dat de situatie een onverwachte wending neemt, niet adequaat reageren. Je hebt je zaken gewoon niet paraat. Als je weet waar het over gaat, als je de inhoud op een rijtje hebt en verschillende scenario’s hebt bekeken, kan je jezelf uit iedere situatie redden.
Loodgieter
In gesprekken over improviseren vraag ik weleens of mensen denken dat een loodgieter improviseert. De meeste mensen zullen zeggen dat een loodgieter dat niet doet. Maar als ik dan de situatie schets dat een loodgieter die na een telefoontje van een klant een plan van aanpak gaat maken, de juiste gereedschappen pakt en in zijn auto naar de klant rijdt, waarschijnlijk het probleem niet oplost. Op basis van een telefoontje kan een loodgieter vaak helemaal niet werken. Hij heeft na het telefoontje een idee over hoe het gaat lopen, stapt in zijn bus met al het gereedschap dat hij heeft en op locatie aangekomen, beslist hij situationeel wat hij moet doen. Is een loodgieter voorbereid? Zeker. Hij heeft een enorme hoeveelheid ervaring bij zich, heeft het gereedschap gekocht dat hij in verschillende situaties nodig kan hebben en heeft door zijn opleiding en opgedane kennis voldoende achtergrond om een probleem te doorgronden. Zonder die voorbereiding kan een loodgieter helemaal niet werken.
Als acteurs improviseren
Improvisatie-acteurs zijn geen acteurs die het te moeilijk vinden om teksten te onthouden of te lui zijn om te repeteren en daarom maar zijn gaan improviseren. Improvisatie-acteurs trainen regelmatig om hun improvisatievaardigheden te ontwikkelen en die effectief in te zetten. Zonder die voorbereiding, zonder die training kunnen improvisatie-acteurs helemaal niet doen wat ze doen. En zo is het buiten de improvloer ook. Wie effectief wil improviseren, zal zich moeten voorbereiden. Niet op de klassieke manier met een uitgewerkt plan van aanpak en een stappenplan dat al achterhaald is voor je bent begonnen, maar door je in te stellen op effectief samenwerken en situationeel te handelen. Wie improviseert is niet onvoorbereid, wie improviseert is ánders voorbereid.
Improviseren kan je leren
Wie wil leren improviseren, gaat zich bekwamen in omgaan met onverwachte omstandigheden en leert te werken met wat er is. En dat is lang niet altijd intensief werken aan een inhoudelijke voorbereiding, maar vaak veel meer leren om in verbinding te blijven, goed te luisteren, helder te communiceren en positief samen te werken.