De Lama’s are back in town. Op 2 november is de improvisatie van de Lama’s te zien in een nieuwe show in Ziggo Dome. Wat betekent improvisatie voor samenwerken binnen een team? Wat kan je als organisatie leren van de Lama’s?

Even een opfrisser voor wie het niet meer weet: tussen 2004 en 2008 waren de Lama’s ongekend populair. Vijf comedians improviseerden, onder leiding van presentator Patrick Lodiers. Het was op dat moment in Nederland een uniek en zeer succesvol programma.

Improvisatie

Of de Lama’s leuk zijn, is nog altijd onderwerp van veel discussie. You love ‘m or you hate ‘m. Er zit niet veel tussen. Maar zelfs de vraag of de Lama’s wel echt improvisatie is, is ook nogal eens gespreksstof. Zoveel gevatheid, zoveel snelheid, zoveel samenwerken binnen een team: dat kan bijna niet geïmproviseerd zijn. En toch kan ik, als voormalig trainer van de Lama’s en ervaren improvisator, iedereen wat dat betreft geruststellen: De Lama’s improviseren het overgrote deel van hun show.

BNN

In 2003 werkte ik voor BNN radio toen ik in de kantine van BNN in gesprek raakte met Patrick Lodiers. Hij vertelde me over de plannen voor een improvisatieprogramma. En omdat ik toen al bezig was met geïmproviseerd theater, bood ik aan om eens bij de oefenmiddag te komen kijken. Wat volgde was een jaar lang een wekelijkse training van de eerste groep Lama’s. Ik leerde ze de basisbeginselen van improvisatie kennen, leerde ze improviserend samenwerken binnen een team en hielp ze bij het vormgeven van de verschillende spelvormen. Het was niet altijd makkelijk, maar voor mij een zeer leerzame periode waarin ik als trainer enorm groeide.

Scheiding

Na een jaar gingen de Lama’s en ik uit elkaar. Ik vertrok bij BNN dus een scheiding was sowieso logisch, maar er was ook een inhoudelijke reden. De groep ging steeds meer de impro-comedy kant op en voor mij was de volgende logische stap de wereld van toegepaste improvisatie. En dat is het vakgebied dat ik na bijna veertien jaar nog altijd met plezier uitoefen.

Samenwerken binnen een team

In toegepaste improvisatie doe je weinig met comedy of toneelspelen. In de toegepaste vorm gaat improviseren over de manier waarop geïmproviseerd theater (of geïmproviseerde muziek, dat werkt deels hetzelfde) gemaakt wordt. Hoe kan het dat acteurs en muzikanten zonder inhoudelijke voorbereiding toch in staat zijn om avondvullende voorstellingen te maken? En zelfs als de acteurs elkaar vooraf nauwelijks gesproken of niet samen gerepeteerd hebben, zijn ze in staat om de improvisatie tot een goed einde te brengen. Bij toegepaste improvisatie gaat het erom dat je de samenwerking binnen een team optimaliseert zoals improvisatoren dat doen.

Omgangsvormen

Bij improviseren maak je vooraf geen inhoudelijke afspraken zoals bij ‘gewoon’ toneel.  Maar helemaal zonder afspraken lukt je improvisatie niet. De afspraken gaan niet over de inhoud, maar vooral over de manier waarop de acteurs samenwerken binnen een team. Hoe behandel je input van anderen? Hoe ga je om met wendingen in de scène? Hoe zorg je ervoor dat iedere speler zich comfortabel voelt en hoe bepaal je al spelend welke kant het verhaal opgaat? Deze omgangsvormen (binnen Proversie onderscheid ik vijf improvisatieregels) zijn de gereedschapskist van iedere improvisator. Het goed leren hanteren van die omgangsregels is het trainen van je improvisatiespier.

Improvisatie is goed voor samenwerken binnen een team

In de workshops die ik geef aan teams en organisaties gaat het ook om die vaardigheden. Niet om de teams te laten toneelspelen, maar om ze te helpen met onverwachte situaties om te gaan. Snel kunnen schakelen en wendbaar kunnen inspelen op veranderingen zijn vaardigheden waar organisaties veel voordelen uit kunnen halen. Waneer samenwerken binnen een team volgens de regels van improviseren gaat en gecombineerd wordt met vakmanschap, krijgt een team een voorsprong op teams die dat niet doen.

De Lama’s

Je hoeft als team niet als de Lama’s te gaan doen. Tenminste niet op het gebied van de grappen die ze maken. Maar een workshop of training waarin je de onderliggende logica van improvisatie in je team kan invoeren, daar ga je bij het samenwerken binnen een team alleen maar veel plezier van hebben.