Deze week ben ik een dag en avond bij Impro Amsterdam. Ik volg een workshop solo-improvisatie van Richard Roling en in de avond bezoek ik een voorstelling in het Compagnietheater aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Het is een jaarlijks terugkerend festival waar ik ook ieder jaar zeker een dag bij wil zijn. Voor het trainen van mijn eigen improvisatiespier, het ontmoeten van mijn improvisatievrienden en voor het bekijken van geïmproviseerde voorstellingen van topimprovisatie-acteurs uit heel de wereld.
Inzicht over improvisatie
Aan het festival bewaar ik een mooi inzicht dat ik nog regelmatig gebruik als ik een presentatie houd over mijn visie op beter samenwerken in bedrijven en organisaties. Het was jaren geleden dat ik voor de eerste keer het festival bezocht. Op de zaterdagavond had ik een show gezien die werkelijk in alles klopte. Humor, emotie, zang, dans en afwisseling tussen energie en verstilling. En alles geïmproviseerd door een cast van vijf spelers uit vijf verschillende landen. Ik was onder de indruk. Ik maakte zelf al een paar jaar geïmproviseerde voorstellingen, maar hier speelde de internationale top. In de trein naar huis dacht ik er nog eens over na. De vijf spelers hadden elkaar voor die dag nog nooit ontmoet, waren ’s middags samengekomen en speelden diezelfde avond voor een zaal van 300 mensen een topvoorstelling. Toen ik me dat realiseerde, was ik nog meer onder de indruk en ik begon me te realiseren dat improvisatie een bijzondere vaardigheid moest zijn.
Beter samenwerken door improvisatie
Waarom zijn wij als improspelers eigenlijk niet bloednerveus voor zo’n optreden? Waarom slaan we niet helemaal op slot als we een zaal vol verwachtingsvolle mensen zien en weten dat we inhoudelijk geen enkele voorbereiding hebben? Waarom genieten we juist van het feit dat we twee uur voor ons hebben die we ter plekke mogen invullen met scènes en liedjes die we mogen verzinnen waar we bij staan?
Improvisatie spelers hebben elkaar nodig
Ik kwam tot een belangrijk inzicht: Improspelers zijn op elkaar aangewezen voor de voorgang van de voorstelling en hun wederzijdse afhankelijkheid maakt ze mild en ondersteunend voor elkaar. Het is niet zo moeilijk om steeds de leukste te zijn of de andere spelers voortdurend een hak te zette, maar de voorstelling als geheel wordt daar niet leuker of beter van. Het is veel leuker om samen een verhaal te maken en te weten dat je ondersteund wordt in alle stappen die je daar zelf in zet. En die ondersteuning krijg je, maar je geeft hem ook.
Beter Samenwerken
Improvisatie kan alleen maar slagen als je een manier van samenwerken weet te creëren die echt het beste in elkaar naar boven haalt. Want als je geen procedure hebt, geen tekst, geen mis-en-scène, werkelijk niets om op terug te vallen, moet je het wel met elkaar in het moment fiksen.
Mede door dat inzicht kwam ik terecht in de wereld van toegepaste improvisatie. In toegepaste improvisatie zoeken we naar manieren om de techniek van improviseren te verspreiden buiten de theatervloer. Hoe kan je beter samenwerken in je team en zo met elkaar omgaan dat je elkaar ondersteunt, elkaars ideeën verder brengt en de creativiteit laat stromen? Ook (of misschien juist) als je niet weet wat de volgende stap zal zijn.
Vijf vaardigheden voor improvisatie
Om dat overzichtelijk en begrijpelijk te maken, werk ik in mijn workshops en trainingen met vijf vaardigheden:
- Ga van Ja maar… naar Ja en…
- Laat de ander stralen
- Plan niet meer dan nodig
- Fouten maken mag
- Blijf Playful
Het is verrassend hoe snel de deelnemers aan mijn workshops deze vaardigheden herkennen en inzien hoe waardevol ze zijn. En ik schrik er vaak van als ze vertellen hoe lastig ze in hun organisatie zijn te gebruiken. Want veel mensen ervaren in hun bedrijf dat deze uitgangspunten in woorden wel worden beleden, maar dat de praktijk vaak weerbarstiger zijn.
Fouten maken mag
Neem iets simpels als Fouten maken mag. Veel mensen ervaren dat de top van het bedrijf aangeeft dat het niet erg is als er iets mis gaat. Tot het ook echt gebeurt… Want dan kan zomaar je kop eraf gaan. Dat is althans de beleving van veel mensen. Terwijl fouten maken in een team juist een teken kan zijn van het verkennen van nieuwe wegen en onbekende oplossingen. Wie nooit een fout maakt, probeert ook nooit iets nieuws. Ter illustratie: 99 procent van alles wat in de laboratoria van de farmaceutische industrie gedaan wordt, leidt niet tot een medicijn. Niemand bij zijn gezonde verstand zal de laboranten verwijten dat ze veel fouten maken want om iets nieuws te ontdekken moet je nou eenmaal uitproberen en leren van alles wat je ontdekt.
Herkenning in workshops improvisatie
Mijn workshops bieden voor veel deelnemers herkenning en inzicht. Het lijkt allemaal zo logisch en helder, maar tussen droom en daad staan ook hier weer wetten en praktische bezwaren. Het is mij een lief ding waard om veel van die wetten en praktische bezwaren te slechten.
Ik ga nog jaarlijks naar Impro Amsterdam. Al was het alleen al om veel improvrienden te ontmoeten. Want geloof het of niet: van improvisatie wordt je vaak ook gewoon een leuker mens om mee om te gaan.
Leer hoe je improvisatiekracht in je organisatie kan ontwikkelen in de workshop Meer improvisatie in je organisatie